فلسفه عیدی دادن و عیدی گرفتن در عید نوروز چیست ؟

آیا فلسفه عیدی دادن و گرفتن در ایام نورزو را می دانید؟

عیدی دادن یکی از رسومی است که از گذشته در فرهنگ ایرانیان بوده است، بزرگترها به کوچکترها عیدی می‌دادند و کوچکترها برای دستبوسی نزد بزرگترها می‌رفتند؛ مهم دریافت هدیه‌ای از بزرگترها بود اما امروز این رسم تغییر یافته و هدایای نقدی جایگزین رسوم قدیمی شده است.

عیدی دادن یکی از رسم‌های متداول در میان بسیاری از مردم جهان و از آیین‌های دیرین فرهنگ ما ایرانیان ست.

عیدی دادن به نقل از ابوریحان بیرونی

وی درباره رسم هدیه دادن نوروزی، به نقل از آذرباد (موبد بغداد) چنین آورده: «نیشکر در ایران، روز نوروز یافت شد، پیش از آن کسی آن را نمی شناخت. جمشید روزی نی را دید که از آن کمی به بیرون تراوش کرده، چون دید شیرین است، امر کرد این نی را بیرون آورند و از آن شکر ساختند. و مردم از راه تبریک به یکدیگر شکر هدیه کردند، و در مهرگان نیز تکرار کردند، و هدیه دادن رسم شد.»

در میان ایرانیان عیدی دادن فقط به افراد خانواده و فامیل خلاصه نمی‌شود. عیدی دادن به سرایدار، رفتگر محل، نامه‌رسان و … (طبقه کم درآمد و زحمتکش جامعه) دارای تبرک، شگون و «دست لاف» است.

برای بعضی از افراد شگون عیدی و دشت کردن از دست عیدی دهنده اهمیت داشت که به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر این رسم تا حدودی کمرنگ شده است.
به هرحال نوروز به‌ عنوان‌ پدیده‌ای‌ فرهنگی‌ در سرزمین‌ ما ویژگیهایی‌ دارد که‌ آن‌ را از دیگر مناسبتها متمایز و ممتاز می کند، از جمله این پدیده ها رسم و آداب عیدی دادن و عیدی گرفتن است.

به‌ گفته‌ کارشناسان‌ فرهنگی‌، عیدی‌ دادن‌ و عیدی ‌گرفتن‌ ریشه‌ در فرهنگ‌ ایران‌ باستان‌ دارد، آن‌ زمان‌ که‌ مردم‌ در بامداد عید نوروز به‌ نشانه‌ بخشیدن‌ روشنایی‌ به‌ زندگی‌ یکدیگر برهم‌ آب‌ می‌ پاشیدند و برای‌ حفظ‌ صلح‌ و دوستی‌ به‌ یکدیگر هدیه‌ می‌ دادند.

عیدی دادن در ایام نوروز به نوشته ابوالفضل بیهقی

ابوالفضل بیهقی در قسمت های مختلف تاریخ خود اشاراتی به دادن هدیه در نوروز مهرگان کرده است که نشان دهنده تداوم رسومات نوروزی در دوره غزنویان است. با روی کار آمدن حکومت صفوی و رسمیت یافتن مذهب تشیع، برخی از آداب اسلامی با آیین های نوروزی درآمیخت و تلاش عالمان شیعه در جمع آوری احادیث و روایات معصومین در رابطه با نوروز، بر رونق بیشتر این جشن افزود.

بر اساس کتب آئین و رسوم عید نوروز در لحظه تحویل سال نو اهل خانواده عزیزترین نعمت های خدا همراه با هدایای نوروزی خود را داخل سفره هفت سین می گذاشتند و پس از تحویل سال نو عیدی بچه ها و بزرگترها از همین سفره هفت سین داده میشد.

عیدی دادن یکی از رسومی است که از گذشته در فرهنگ ایرانیان بوده است، بزرگترها به کوچکترها عیدی می دادند و کوچکترها برای دست بوسی نزد بزرگترها می رفتند؛ مهم دریافت هدیه ای از بزرگترها بود اما امروز این رسم تغییر یافته و هدایای نقدی جایگزین رسوم قدیمی شده است. در میان ایرانیان عیدی دادن فقط به افراد خانواده و فامیل خلاصه نمی شود. عیدی دادن به سرایدار، رفتگر محل، نامه رسان و … (طبقه کم درآمد و زحمتکش جامعه) دارای تبرک و شگون است.

عیدی دادن در رسم و رسوم ایرانی ها :

در کشور ما مردم به مناسبت هایی چون عید، موفقیت، مسافرت، تولد و ازدواج به یکدیگر هدیه می دهند. اما هدایایی که به عنوان عیدی بین مردم رد و بدل می شود از اهمیت بیشتری برخوردار است. عیدی دادن، بسته به نوع جوامع (سنتی و مدرن) متفاوت است. به عنوان مثال، در جوامع سنتی رسم بر این است که خانواده داماد برای عروس هدیه و پیشکش عید را به صورت جنسی (گوسفند، کله قند، پارچه، آجیل و …) می فرستند. اما در جوامع مدرن بیشتر خانواده ها تمایل دارند به عنوان عیدی “پول” هدیه دهند. امروزه عیدی ها بیشتر به صورت نقدی و اسکناس است به طوری که در روز های پایانی سال مراجعان بانک ها بیشتر خواهان اسکناس های نو هستند.

نکته مهم و قابل تامل این است که هم اکنون بیش از نیم قرن است که پول و وجوه نقدی جایگزین عیدی های شب عید شده است. رسمی که به گفته کارشناسان هم خوب است و هم بد و به نوعی به اقتصادی، برای خانواده ها مبدل شده است.

لازمه تغییر این سنت، شناخت والدین از نیاز های فرزندان در خرید و اهدای هدایای نوروزی مناسب و تشویق جامعه در تغییر الگوی عیدی دادن و عیدی گرفتن است. کشیدن یک نقاشی توسط نقاش، ساخت یک وسیله چوبی توسط نجار، خرید یک حلقه فیلم سینمایی و … متناسب با روحیات و نیاز های گیرنده عیدی می تواند تاثیر بسیار ماندگاری در هر دو طرف گیرنده و اهدا کننده داشته باشد.

فلسفه عیدی دادن و گرفتن

گذشت زمان در شیوه عیدی دادن تاثیر گذاشته است. آنچه در سال های گذشته به عنوان عیدی به هم می دادند، در حال حاضر مقبولیت چندانی ندارد. جوانان بیشتر تمایل دارند عیدی خود را به صورت نقدی دریافت کنند. مقدار و ارزش عیدی مورد سنجش عیدی گیرندگان واقع می شود. برخی از خانواده ها بنا به دلایل مختلفی چون مشکلات اقتصادی، کدورت های خانوادگی، تجددگرایی و …. از فرهنگ و سنن دیرینه فاصله گرفته، از عید دیدنی و عیدی دادن شانه خالی می کنند.